Ben jij ook altijd zo moe? Erg hè. Ik weet precies hoe je je voelt omdat ik jarenlang last heb gehad van intense vermoeidheid. Mensen die dit gevoel niet kennen, zullen nooit begrijpen wat voor impact dat op je leven heeft. Natuurlijk kunnen zij zich er een voorstelling van maken, maar het écht voelen … nee dat gaat niet.
Gelukkig ook maar! Ik gun namelijk niemand ernstige vermoeidheid toe. In die tijd heb ik mij wel vaak verbaasd waar mensen toe in staat zijn. Ze staan op, helpen de kinderen naar school, gaan naar hun werk, sporten zo’n twee tot drie keer in de week én hebben vaak ook nog een druk sociaal leven. Maar mijn verbazing was onterecht, want natuurlijk kunnen mensen dat! Door mijn eigen vermoeidheid kon ik mij dat opeens allemaal niet meer voorstellen.
Toen ik er meer over ging nadenken wist ik dat die mensen ook wel eens moe waren. Maar dat was dan na een hectische dag op het werk, na een feestje, na intensief sporten of na het draaien van een nachtdienst. Maar die vermoeidheid gaat meestal na één of twee nachten goed slapen weer over. Ik kon de hele dag wel slapen, maar de vermoeidheid ging echt niet over. Daar zit dus het grote verschil; vermoeidheid komt best vaak voor, maar bij de meeste mensen gaat dit na een normale nachtrust over. Als dat niet het geval is, is er wellicht meer aan de hand. Het kan zijn dat een lichamelijk of psychisch probleem vermoeidheid veroorzaakt. Mijn vermoeidheid kwam bijvoorbeeld heel duidelijk door de ziekte van Lyme.
Wat is vermoeidheid?
Vermoeidheid is in principe het gebrek aan energie en motivatie. Je moet het niet verwarren met slaperigheid. Dat is een term die de behoefte om te slapen beschrijft. Vermoeidheid is een klacht die best veel voorkomt en is geen ziekte maar een symptoom. Veel ziekten kunnen echter wel leiden tot vermoeidheid. Vermoeidheid treedt meestal geleidelijk op. Soms ben je er misschien niet eens van bewust hoeveel energie je al bent verloren. Tot je op een gegeven moment begint te merken dat dingen die voorheen zo makkelijk gingen, nu heel veel moeite kosten. Alles gaat moeilijker vanwege de uitputting en het liefst wil je slapen.
Als je vermoeid bent, kun je drie primaire klachten hebben. Natuurlijk kan dit per persoon verschillen. Het zijn deze klachten:
- Gebrek aan motivatie of het vermogen om een activiteit te beginnen
- Je wordt moe zodra de activiteit begonnen is
- Je hebt mentale vermoeidheid of moeite met je concentratie en geheugen om een activiteit te starten of te voltooien
Extreem moe
Mensen die last van extreme vermoeidheid hebben, gebruiken vaak onderstaande woorden om die vermoeidheid te beschrijven:
- Uitgeput
- Moe
- Gebrek aan energie
- Vermoeid
- Lusteloos
- Versleten
- Algeheel gevoel van malaise
- Zich vervallen voelen
Als bij jou de vermoeidheid ook niet beter wordt na een aantal goede nachten slaap en deze periode al een tijdje duurt, raad ik je aan om eens een afspraak met je huisarts te maken. Hij of zij kan onderzoeken of er een lichamelijke of psychische aandoening achter jouw vermoeidheid zit.
Altijd moe
Voordat je naar de huisarts gaat, wil je misschien weten waarom je moe bent geworden. Het heeft niet zoveel zin om alleen maar tegen de huisarts te zeggen: ‘ik ben altijd moe’. Je kunt eens nadenken over de volgende zaken. Misschien hebben deze te maken met jouw vermoeidheid.
- Delen van je leven die bijzonder vermoeiend kunnen zijn. Denk hierbij aan werk en gezin.
- Gebeurtenissen in het leven die jou moe hebben gemaakt. Dan kun je denken aan rouw, een relatiebreuk of financiële zorgen.
- Je levensstijl. Is er een goede balans tussen actie en rust? Rook of drink je veel? En hoe is jouw voedingspatroon?
Als je hier meer inzicht in krijgt en dit deelt met jouw huisarts, wordt er meestal eerder een oorzaak gevonden. En hoe eerder hoe beter!
Vermoeidheid symptomen
Zoals eerder uitgelegd is iedereen wel eens moe. Dat is normaal. Meestal wordt dat opgelost met een middagdutje of een paar nachten goed slapen. Maar als jij voldoende slaapt, regelmatig beweegt en goede voeding krijgt en toch blijft opzien tegen de dagelijkse activiteiten en daar ook steeds meer moeite mee krijgt, is het tijd voor nader onderzoek. Vermoeidheid kan een breed scala aan fysieke, mentale en emotionele symptomen veroorzaken. Hier zijn de meest voorkomende:
- Slecht humeur (prikkelbaar)
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
- Lage motivatie
- Pijnlijke spieren
- Vertraagde reflexen en reacties
- Slechte concentratie
- Spierzwakte
- Hallucinaties
- Verlies van eetlust
- Verminderde besluitvorming en oordeel
- Wazig zicht
- Verminderd vermogen om aandacht te besteden aan plotselinge situaties
- Problemen met kortetermijngeheugen
- Verminderde hand-oogcoördinatie
- Verzwakt immuunsysteem
Oorzaak vermoeidheid
Als je naar je huisarts gaat, zal die in principe naar lichamelijke of psychische problemen kijken. Maar hij of zij kan ook je leefstijl eens onder de loep nemen. Er is nou eenmaal een breed scala aan oorzaken en daarom is het soms een hele zoektocht om erachter te komen waar jouw vermoeidheid vandaan komt. De meest voorkomende oorzaken zijn:
Medische oorzaken
Je altijd maar moe en uitgeput voelen, kan een teken zijn van een onderliggende ziekte. Een aantal ziekten waarbij vermoeidheid een grote rol speelt zijn:
- Bloedarmoede
- Schildklieraandoening
- Slaapapneu
- Hartaandoeningen
- Diabetes
- Infecties
- Kanker
- Chronische ziekten
Leefstijlgerelateerde oorzaken
Weinig lichaamsbeweging of het gebruik van alcohol of drugs kunnen leiden tot gevoelens van vermoeidheid.
Oorzaken op de werkplek
Stress op je werk kan leiden tot vermoeidheid.
Emotionele zorgen en stress
Bij psychische problemen is vermoeidheid een veel voorkomend symptoom. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een depressie of verdriet. Dit kan overigens gepaard gaan met nog andere tekenen en symptomen zoals prikkelbaarheid en gebrek aan motivatie.
Medische oorzaken van vermoeidheid
Heel veel ziekten en aandoeningen veroorzaken vermoeidheid. Ik ben geen arts en zal daarom niet inhoudelijk ingaan op de verschillende ziekten. Ik heb een aantal bekende ziekten opgesomd, maar uiteraard zijn er nog veel meer ziekten en aandoeningen zijn. Ik kan je alleen maar adviseren je huisarts te raadplegen bij langdurige vermoeidheid.
Leefstijlgerelateerde oorzaken van vermoeidheid
Er zijn heel wat leefstijlfactoren die vermoeidheid kunnen veroorzaken. De meest bekende zijn:
Gebrek aan regelmatige lichaamsbeweging en zittend gedrag
Het is algemeen bekend dat lichamelijke activiteit je conditie, gezondheid en welzijn verbetert. Daarnaast vermindert het stress, verhoogt het je energieniveau en kun je er beter van slapen.
Slechte voeding
Koolhydraatarme diëten, lage kilojoule-diëten of energierijke voedingsmiddelen die uit voedingsoogpunt arm zijn, voorzien je lichaam niet van voldoende brandstof of voedingsstoffen om optimaal te functioneren. Quick fix-voedingsmiddelen, zoals chocoladerepen of cafeïne houdende dranken, bieden slechts een tijdelijke energieboost. Vaak verdwijnt die snel en verergert het de vermoeidheid.
Gebrek aan slaap
De meeste volwassenen hebben iedere nacht 7 tot 9 uur slaap nodig. Vaak wordt gedacht dat dit best wel iets minder kan.
Te veel slaap
Te veel slaap daarentegen is ook weer niet goed. Volwassenen die meer dan 11 uur per nacht slapen, kunnen overdag last hebben van overmatige slaperigheid.
Slaapstoornissen
Er zijn een aantal redenen voor een verstoorde slaap. Denk aan luidruchtige buren, eens snurkende partner, jonge kinderen die ’s nachts wakker worden of een ongemakkelijk slaapomgeving zoals een te benauwde slaapkamer. Serieuzere slaapstoornissen zijn: obstructieve slaapapneu, rusteloze benen syndroom en vertraagde slaapfase stoornis.
Genotsmiddelen
Roken, alcohol- en drugsgebruik zijn funest voor een gezond slaappatroon.
Roken
Als je rookt, vernauwen de bloedvaten in je lichaam. Rook bevat bovendien giftige stoffen. Mensen die behoorlijk veel roken zijn doorgaans erg moe.
Alcohol
Drink je dagelijks meer dan 1 of 2 glazen alcohol? Wees er dan van bewust dat dit vermoeiheid kan veroorzaken. Alcohol en slapen is een slechte combinatie.
Drugs
Bij het gebruik van drugs zoals bijvoorbeeld: speed, cocaïne, XTC etc., kun je erg moe worden. Dat kan meteen na het gebruik, maar ook als je langdurig verdovende middelen gebruikt.
Individuele factoren
Vermoeidheid kan natuurlijk ook ontstaan door persoonlijke ziekte of letsel, ziekten of aandoeningen in het gezin, te veel verplichtingen of financiële problemen.
Werkplekgerelateerde oorzaken van vermoeidheid
Op je werk kunnen zich ook problemen voordoen die vermoeidheid veroorzaken.
Stress op de werkplek
Stress kan door heel veel factoren worden veroorzaakt. Voorbeelden zijn: ontevreden over je werk, hoge werkdruk, conflicten met werkgever of collega’s, pestgedrag of een constante verandering of bedreiging van je werkzekerheid.
Slechte werkomstandigheden
Als je lange dagen moet werken of het werk is fysiek heel zwaar, kan dat op den duur vermoeidheid veroorzaken. Maar ook onregelmatige werkuren, een stressvolle werkomgeving (veel lawaai of extreme temperaturen), verveling, alleen werken of weinig interactie met anderen zijn triggers voor vermoeidheid.
Werk in ploegendienst
Je lichaam is gemaakt om ’s nachts te slapen. Dit wordt in een klein deel van de hersenen bepaald en staat bekend als circadiaanse klok. Tijdens een ploegen- of nachtdienst verwar je deze interne klok. Je gaat werken als je lichaam eigenlijk is geprogrammeerd om te slapen. Logisch dat dit vermoeidheid met zich meebrengt. Melatonine kan hier uitkomst bieden.
Burn-out
Bij een burn-out streef je te hard in één gebied van het leven, terwijl het andere wordt verwaarloosd. Workaholics stoppen al hun energie in hun carrière, waardoor het gezinsleven, het sociale leven en interesses uit balans zijn. Tijdens een burn-out ben je meestal heel erg vermoeid.
Werkloosheid
Gevoelens van falen of schuldgevoelens, financiële druk en emotionele uitputting van langdurig zoeken naar een nieuwe baan kan leiden tot stress, angst, depressie en vermoeidheid.
Psychische oorzaken van vermoeidheid
In bijna de helft van de gevallen van vermoeidheid spelen psychische factoren een rol. Deze kunnen zijn:
Verdriet
Verdriet kan in allerlei situaties voorkomen. Bijvoorbeeld bij het verliezen van je baan, een gedwongen verhuizing of het verliezen van een dierbaar persoon. Vooral dat laatste veroorzaakt een breed scala aan emoties. Je kunt je uitgeput voelen door shock, schuldgevoel, depressie, wanhoop en eenzaamheid.
Depressie
Depressie is een heel nare ziekte die wordt gekenmerkt door ernstige en langdurige gevoelens van verdriet, neerslachtigheid en hopeloosheid. Veel depressieve mensen hebben last van chronische vermoeidheid.
Angst en stress
Als je chronisch last hebt van angst of stress, houd je jouw lichaam in een overlevingsstand. Je krijgt dan te maken met een constante overstroming van adrenaline en dat put je lichaam volledig uit.
Oververmoeid
Als je oververmoeid bent, kan het lastig zijn om in slaap te vallen. Ik heb dat heel vaak ervaren tijdens mijn periode van extreme vermoeidheid. Dat voelde zo tegenstrijdig. Ik was heel moe, maar het slapen lukte niet. Dit komt omdat je lichaam eigenlijk geprogrammeerd is om een bepaalde hoeveelheid slaap te krijgen, maar als je oververmoeid bent verandert slaapgebrek je lichaamschemie.
Een gebrek aan slaap kan het moeilijker maken voor jouw lichaam om slaperigheid te identificeren. Uit een studie (1) van 2003 is gebleken dat mensen die enkele weken vier tot zes uur per nacht sliepen, in de loop van de tijd niet slaperig werden. Maar hun mentale capaciteit was wel in gevaar.
Er zijn een aantal manieren om in slaap te vallen als je te moe bent:
- Slaap in een rustige en donkere omgeving die bevorderlijk is voor slaap. Bij te veel licht in je slaapkamer kun je overwegen een slaapmasker te gebruiken.
- Zorg voor een aangename temperatuur op je slaapkamer. Het mag er niet te warm of te koud zijn.
- Zorg ervoor dat je twee uren voor het slapengaan niet meer eet
- Vermijd schermen en andere afleidingen voordat je in slaap probeert te vallen
- Ontspan voor het slapengaan. Je kunt bijvoorbeeld een boek gaan lezen (niet één op een scherm), luisteren naar ontspannende muziek, mediteren of een warm bad of warme douche nemen.
Tot slot …
Weet dat het heel normaal is dat mensen moe zijn. Dit hoort bij ons leven en zal altijd zo blijven. Die moeheid moet echter wel overgaan na een extra dutje overdag of een paar keer op tijd naar bed en een goede nacht slapen. Blijft de vermoeidheid echter bestaan en kun je het niet oplossen door extra slaap? Probeer dan voor jezelf te achterhalen waar die moeheid vandaan komt. Ik hoop dat ik je door dit artikel op bepaalde gedachten heb kunnen brengen zodat jij aan de slag kunt met je vermoeidheid. Door verschillende zaken aan te pakken, kan er zeker verbetering optreden. Maar … mocht dit niet zo zijn, schroom dan niet en raadpleeg je huisarts. Een advies van mij: laat je niet afschepen met: ‘iedereen is wel eens een tijdje moe’ of ‘het zit tussen je oren’. Er is wel degelijk een verschil tussen moe zijn van een dag hard werken of moe zijn door lichamelijke of psychische aandoeningen.
Het e-book “20 tips om snel in slaap te vallen” kun je hier GRATIS downloaden! >>>
Bronnen
PubMed US National Library of Medicine National Institutes of Health
MedicineNet
BetterHealth Channel
1 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12683469
https://www.medicinenet.com/fatigue/article.htm
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/fatigue