Wat kun je doen tegen rusteloze benen?

Voel jij 's nachts ook een onaangenaam gevoel in je benen en heb je een enorme drang om je benen steeds te bewegen? Dan zou je last kunnen hebben van het rusteloze benen syndroom. Een ontzettend vervelende neurologische aandoening die je slaap verstoort en daardoor zorgt voor slaperigheid en vermoeidheid overdag.

Die drang om je benen te bewegen is het meest intens als je ontspannen bent of probeert te slapen. Daarom is het belangrijk aandacht te wekken voor deze aandoening. In combinatie met slaapgebrek kunnen rusteloze benen zelfs zorgen voor andere gezondheidsproblemen, zoals een beroerte, nierziekten, depressie, suikerziekte en hart- en vaatziekten.

Onze tip is het product van MetaRelax omdat wij zelf altijd de voorkeur geven aan hoogwaardige en kwalitatieve supplementen. De MetaRelax Magnesium Tabletten zijn doorgaans iets duurder, maar er zitten geen schadelijke hulpstoffen in verwerkt. Bovendien worden deze producten beter opgenomen in je lichaam dan de goedkopere varianten van huismerken.

Rusteloze benen, oftewel "restless legs"

Het rusteloze benen syndroom, wordt ook wel "restless legs syndrome" genoemd, kan een enorme impact op je leven hebben. Je voelt iedere nacht ongewone sensaties zoals een tintelend, kruipend of trekkend gevoel in je benen waardoor je nachtrust enorm verstoord wordt. Je kunt deze aandoening op iedere leeftijd ervaren, maar meestal worden klachten erger ervaren op middelbare leeftijd of later. Doorgaans hebben vrouwen er vaker last van dan mannen.

Deze aandoening kan gelukkig ook in milde vormen voorkomen, symptomen treden dan niet elke nacht op. Veel mensen ervaren dezelfde klachten, maar in hele lichte maten kun je deze klachten soms eerder wijten aan andere oorzaken zoals langdurige vermoeidheid, nervositeit of langdurige stress.

Symptomen en klachten

Het meest belangrijke symptoom is de drang om steeds je benen te bewegen terwijl je stil zit of in bed ligt. Mensen met een ernstige vorm van het rusteloze benen syndroom ervaren een enorme uitdaging de drang steeds te moeten negeren. Simpele activiteiten zoals naar de film gaan of een lange vliegreis kunnen een enorme uitdaging zijn. Omdat de symptomen 's nachts vaak erger zijn, hebben veel mensen moeite om in slaap te vallen of moeite om in slaap te blijven.

Meestal treffen de symptomen aan beide kanten van het lichaam, maar in sommige gevallen ervaren mensen het maar aan één kant. Bij milde vorm kunnen de symptomen afwisselen, dan nemen de klachten snel toe en af. Daarnaast kan het ook andere delen van je lichaam beïnvloeden zoals de armen en het hoofd.

Veel mensen geven aan dat de symptomen erger worden naarmate ze ouder worden. Een goede manier om de symptomen te kunnen verlichten is bewegen, ga bijvoorbeeld een stukje wandelen in huis. Probeer daarnaast niet te veel te draaien in bed, daarnaast kan het ook de nachtrust van je partner verstoren als je samen met iemand slaapt.

Het restless legs syndroom brengt dus nogal wat teweeg.

Oorzaken van rusteloze benen

Vaak is de oorzaak van deze aandoening onbekend, een mysterie. Het kan zijn dat je genetische aanleg hebt, maar het kan ook een milieu trigger (een geur, geluid of beeld) zijn. Meer dan 40% (1) van de mensen met het rusteloze benen/restless legs syndroom heeft een familiegeschiedenis van de aandoening. in feite zijn er vijf genvarianten geassocieerd met het restless legs syndroom. Als het in een familie voorkomt, beginnen de symptomen meestal vóór de leeftijd van 40 jaar.

De ziekte van Parkinson

Onderzoek toont aan dat het syndroom kan samenhangen met een verstoring van de dopamine-routes in de hersenen, de ziekte van Parkinson is ook gerelateerd aan dopamine. Dat kan verklaren dat veel mensen met de ziekte van Parkinson óók last hebben van rusteloze benen.

Cafeïne, alcohol en medicijnen

Het is mogelijk dat bepaalde stoffen zoals cafeïne, alcohol symptomen kunnen veroorzaken of versterken.

Een andere mogelijke oorzaak kan het gebruik zijn van bepaalde medicijnen, medicijnen die hier vaak mee in verband worden gebracht zijn medicijnen om de volgende klachten te behandelen:

• Allergieën
• Misselijkheid
• Depressie
• Psychose

Rusteloze benen tijdens je zwangerschap

Een zwangerschap kan ook een oorzaak zijn van het rusteloze benen syndroom, de klachten treden vaak pas op in het derde trimester van de zwangerschap. Tijdens de zwangerschap kan een vrouw deze aandoening ontwikkelen. De reden waarom zwangere vrouwen extra gevoelig voor hiervoor zijn, is nog niet helemaal duidelijk. Maar onderzoeken tonen een verband met de volgende factoren:

• Hormonale schommelingen
• Tekort aan mineralen
• Een onbalans in de neurotransmitter dopamine

Gelukkig is er wel goed nieuws over rusteloze benen klachten tijdens de zwangerschap: in de meeste zwangerschap-gerelateerde gevallen verdwijnen de symptomen binnen enkele dagen of weken na de geboorte. Toch is het moeilijk om de symptomen van het restless legs syndroom te onderscheiden van de "normale" zwangerschapskwaaltjes. Zwangere vrouwen kunnen namelijk gewoon al krampen in hun benen en slaapproblemen ervaren.

Als je twijfelt kun je dus het beste even contact opnemen met je huisarts. Mogelijk zal hij of zij je testen op een ijzertekort of andere tekortkomingen.

Wat je altijd kunt doen, is enkele van deze technieken proberen:

• Zorg dat je niet te lang stilzit, vooral niet in de avond
• Zorg voor een goed eetpatroon en eet zoveel mogelijk voedingsstoffen die je nodig hebt
• Houd een regelmatig slaapschema aan
• Probeer hitte of kou op je benen te gebruiken op het moment dat ze je storen
• Probeer elke dag een kleine oefening te doen, dat kan al een kleine middagwandeling zijn
• Vermijd cafeïne, alcohol, roken en antihistaminica (hooikoorts tabletten)
• Masseer je benen of doe rekoefeningen vlak voordat je naar bed gaat

Let op: sommige medicijnen voor het rusteloze benen syndroom zijn niet veilig tijdens een zwangerschap. Neem voor deze vragen altijd contact op met je huisarts.

Risicofactoren voor rusteloze benen

Bepaalde factoren zouden erop kunnen duiden dat je een hoger risico loopt op dit syndroom. Toch blijft het onzeker of een van deze factoren werkelijk het syndroom veroorzaakt.

Enkele risicofactoren zijn:

Geslacht

Vrouwen lopen statistisch gezien twee keer zoveel  kans als mannen om het syndroom op te lopen

Leeftijd

Je kunt op elke leeftijd het syndroom oplopen, maar het komt vaker voor tijdens- of na de middelbare leeftijd. Na middelbare leeftijd worden klachten dan ook erger ervaren

Etniciteit

Iedereen kan het syndroom oplopen, maar de cijfers wijzen uit dat het vaker voorkomt bij mensen met een Noord-Europese afkomst

Medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen symptomen veroorzaken of erger maken. Dit zijn vaak medicijnen die in verband worden gebracht met allergieën, misselijkheid depressie of psychoses

Zwangerschap

Vooral in het laatste trimester ontwikkelen sommige vrouwen het rusteloze benen syndroom. Gelukkig verdwijnt dit meestal binnen enkele dagen tot weken na de geboorte

Familiegeschiedenis

Als andere mensen in je familie deze ziekte hebben, dan heb je daar zelf ook meer kans op

Chronisch slaaptekort

Als je vaak last hebt van rusteloze benen in de nacht, kan dit je algehele gezondheid en kwaliteit van leven beïnvloeden. Wie het restless legs syndroom heeft in combinatie met een chronisch slaaptekort loopt mogelijk een hoger risico op:

• Beroerte
• Nierziekten
• Depressie
• Suikerziekte
• Hartziekte

Diagnose rusteloze benen

Er bestaat geen test die bij jou het restless legs syndroom kan bevestigen of uitsluiten. Een groot deel van de diagnose is gebaseerd op de beschrijving van jouw symptomen. Voor een diagnose van het syndroom moet het volgende aanwezig zijn:

• Overweldigende drang om te bewegen, meestal vergezeld met vreemde sensaties
• Wanneer je probeert te ontspannen of wanneer je slaapt worden zintuiglijke (waarneming) symptomen geactiveerd
• Als je beweegt verminderen zintuiglijke symptomen
• Tijdens de nacht worden symptomen erger én zijn milder of afwezig aan het begin van- of tijdens de dag

De diagnose van het rusteloze benen/restless legs syndroom is niet eenvoudig te stellen, maar zelfs als je aan al deze criteria voldoet, heb je waarschijnlijk nog steeds een lichamelijk onderzoek nodig. Een arts zal bijna altijd willen controleren of er geen andere neurologische redenen zijn voor jouw symptomen. Geef je arts daarom altijd informatie over medicijnen en supplementen die je gebruikt en vertel hem of haar als je chronische gezondheidsproblemen hebt.

Bij kinderen kan het lastig zijn om het restless legs syndroom te diagnosticeren. Dat komt doordat ze het vaak lastiger vinden om symptomen te beschrijven.

Praktische oplossingen

• Neem 's avonds een warm bad of douche en masseer je benen
• Beweeg dagelijks, bijvoorbeeld wandelen of zwemmen
• Gebruik warme of koude kompressen tijdens een aanval
• Vermijd cafeïne, alcohol en nicotine, vooral in de avond
• Houd een vast slaapritme en zorg voor een donkere, koele slaapkamer
• Overweeg ontspanningstechnieken zoals yoga of slaapmeditatie
• Vul tekorten aan: laat je bloedwaarden controleren en overleg met een arts voordat je supplementen (zoals ijzer of magnesium) gaat gebruiken

Tijdens bloedonderzoek kan er gekeken worden of er een tekort is aan ijzer en of er andere tekortkomingen of afwijkingen zijn. Als er ook maar enig teken is dat het iets anders kan zijn dan het restless legs syndroom, zul je doorverwezen worden naar een slaapspecialist, neuroloog of andere specialist.

Wat kun je zelf doen?

Magnesium zou kunnen helpen tegen de klachten, daarnaast is magnesium een relatief eenvoudig en veilig supplement waarvan je niet snel te veel kunt innemen zolang je je aan de voorschriften van het etiket houdt.

Daarnaast zijn er ook een aantal huismiddelen die de klachten mogelijk kunnen verminderen. Dit is vaak vallen en opstaan en verschilt natuurlijk heel erg per persoon, het zou fijn zijn als je op een gegevens moment weet wat bij jou past en dat de klachten minder worden. De kans dat de symptomen volledig verdwijnen relatief klein, maar het kan wellicht de moeite waard zijn om een aantal dingen te proberen:

• Ga voor het slapen in een warm bad
• Masseer of strek je beenspieren 's avonds
• Ga elke dag bewegen. Bijvoorbeeld wandelen of zwemmen
• Gebruik als je symptomen ervaart een verwarmingskussen of een ice pack
• Verminder of stop met inname van cafeïne en alcohol en probeer te stoppen met roken
• Streef naar een regelmatig slaapschema. Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op
• Probeer yoga of slaapmeditatie

Heb je last van krampen in je kuiten?

Veel mensen omschrijven het gevoel van rusteloze benen als krampen in kuiten. Hiervoor gelden uiteraard dezelfde huismiddeltjes als hierboven beschreven. Nog een extra tip is om bepaalde dingen eerder op de dag te plannen. Met een vliegreis is dat niet altijd mogelijk. Maar als je lang in een auto moet zitten, is het beter om dit aan het begin van de dag te doen.

Bij een ijzertekort (of een ander voedingsgebrek) kun je aan een voedingsdeskundige vragen hoe je jouw eetpatroon kunt verbeteren. Voeg niet zomaar voedingssupplementen toe, dit kan schadelijk zijn als je niet een tekort hebt. Overleg dus altijd met een arts.

Het is ook mogelijk om medicijnen te nemen als je last hebt van krampen in je kuiten. Zo bestaan er geneesmiddelen die dopamine verhogen, slaapmiddelen en spierverslappers, verdovende middelen en anti-epileptica. Omdat ik geen arts ben, kan ik daar verder geen inhoudelijke informatie over verstrekken, we raden je daarom aan om deze vragen altijd met een arts te overleggen.

Er zijn natuurlijk ook medicijnen voor krampen in kuiten die je zónder recept kunt verkrijgen. Mocht je last hebben van een milde vorm of weet je bijvoorbeeld niet zeker of je daadwerkelijk aan het syndroom lijdt, dan is dat altijd een optie om mee te starten. Wie weet heb jij er zo goed baat bij dat een bezoek aan de huisarts niet meer nodig is, maar bij twijfel is het altijd beter om alsnog contact op te nemen met je huisarts.

Rusteloze benen: Oma weet raad

Een stuk zeep in bed: dat is echt zo'n grootmoeders tip. En daarom raad ik je aan om dit gewoon te proberen. Er zijn namelijk heel veel mensen die beweren er baat bij te hebben. Volgens sommige artsen zou het kunnen helpen omdat er magnesium in zeep zit. Magnesiumsupplementen kunnen er namelijk voor zorgen dat je nachtelijke krampen drastisch verminderen. Daarnaast bevordert magnesium een gezonde slaap.

Deze techniek is heel eenvoudig: leg gewoon een stuk zeep onder je laken en kijk wat er gaat gebeuren. Zorg wel dat het een natuurlijke zeep is met etherische oliën. Er zullen altijd mensen zijn die denken dat dit grote onzin is.

Ik zelf denk in dit soort gevallen altijd: baat het niet, dan schaadt het niet, het is alleen niet wetenschappelijk bewezen. Je doet niet iets onverantwoordelijks voor je gezondheid en wie weet helpt het je. Je kunt er ook voor kiezen om magnesium als supplement te slikken.

Toen ik zelf de ziekte van Lyme had, had ik geregeld last van rusteloze benen. Dat is heel erg verminderd door het dagelijks slikken van magnesium. Ik kan je hierbij de magnesium van Orthica aanbevelen.

Ik gebruik liever geen synthetische middelen en Orthica staat bekend als een heel verantwoord product. Het bevat dan ook geen: gluten, lactose, soja-eiwit, gist, sacharose, synthetische conserveermiddelen, synthetische kleur-, geur- en smaakstoffen en is geschikt voor veganisten.

Rusteloze benen bij kinderen

Net als bij volwassenen kunnen ook kinderen dezelfde tintelingen en trekken in hun benen ervaren. Vaak vinden ze het alleen heel moeilijk om te beschrijven. Soms noemen ze het dan ook "griezelige kriebels". Maar ook kinderen hebben een overweldigende drang om hun benen te bewegen. Zij hebben vaker dan volwassenen ook symptomen overdag.

Rusteloosheid in je benen kan enorm je slaap verstoren. Dat geldt dus net zo goed voor de kinderen die er last van hebben. Hierdoor kunnen ze overdag onoplettend worden, prikkelbaar of onrustig lijken. Vaak worden deze kinderen dan als verstorend of hyperactief bestempeld. Een diagnose zou in zo’n geval dus heel fijn zijn. Door een eventuele behandeling kunnen de problemen aangepakt worden en daardoor schoolprestaties verbeteren.

Om het restless legs syndroom bij kinderen tot 12 jaar te diagnosticeren, moet aan de volwassen criteria voldaan worden:

• Symptomen worden erger in de nacht
• Symptomen worden geactiveerd wanneer het kind probeert te ontspannen of te slapen
• Overweldigende drang om te bewegen, meestal vergezeld van vreemde sensaties
• Symptomen verminderen als het kind beweegt

Daarnaast moet het kind het gevoel in zijn of haar benen in eigen woorden kunnen beschrijven. Lukt bovenstaande niet, dan moeten twee van deze waar zijn:

• Een biologische ouder of broer of zus heeft of had last van rusteloze benen
• Het kind heeft een klinische slaapstoornis passend bij de leeftijd
• Een slaapstudie bevestigt een periodieke ladematenbeweegingsindex van vijf of meer per uur slaap

Natuurlijk moeten voedingstekorten aangepakt worden en zal cafeïne vermeden moeten worden. Daarnaast is het heel belangrijk dat het kind leert om een goede slaapgewoontes te ontwikkelen. Indien een arts het nodig vindt, kunnen er medicijnen voorgeschreven worden.

Aanbevolen voeding

In principe zijn er geen specifieke voedingsrichtlijnen voor mensen met het restless legs syndroom. Maar uiteraard is het altijd goed om je dieet eens te herzien en ervoor te zorgen dat je voldoende vitamines en voedingsstoffen binnenkrijgt. Bij een tekort aan ijzer kun je meer van dit ijzerrijke voedsel aan je dieet toevoegen:

• Bonen
• Rood vlees en varkensvlees
• Gedroogd fruit
• Erwten
• Gevogelte en zeevruchten
• Donkergroene bladgroenten
• Met ijzer verrijkte voedingsmiddelen zoals bepaalde granen, pasta en brood

Zelf heb ik een keer na een operatie een gigantisch ijzertekort gehad. Wat mij enorm heeft geholpen is Floradix. Het is niet zo heel smakelijk, maar het werkt echt goed. Ik had al heel veel andere middelen geprobeerd, maar met Floradix knapte ik opeens enorm op. Ik vind het een hele mooie aanvulling op een dieet.

Goed om te weten is dat vitamine C je lichaam helpt om ijzer op te nemen. Je kunt dus je ijzerrijke voedsel combineren met deze bronnen van vitamine C:

• Tomaten en paprika’s
• Grapefruit, sinaasappels, mandarijnen, aardbeien, kiwi en meloen
• Citrus sappen
• Broccoli en bladgroenten

Vermijd alcohol en cafeïne

Alcohol kan absoluut het restless legs syndroom erger maken. Het is daarnaast bewezen dat alcohol de slaap verstoort. Probeer dit daarom te vermijden, vooral in de avond.

Cafeïne is lastiger. Bij sommige mensen verergert het de symptomen, terwijl het anderen juist aangeven dat het wél helpt. Je kunt hier eventueel eens zelf mee experimenteren, zo kom je er vanzelf achter of cafeïne wel of niet nadelig is.

Veelgestelde vragen over rusteloze benen

Tot slot...

De symptomen van rusteloze benen kunnen het bijna onmogelijk maken om in slaap te vallen of om in slaap te blijven. Slaaptekort en vermoeidheid kunnen echt gevaarlijk zijn voor je gezondheid en welzijn. Het is daarom belangrijk dat je probeert je nachtrust te verbeteren.

Hier zijn een aantal dingen die je zou kunnen doen:

• Zorg ervoor dat je in een donkere slaapkamer gaat slapen. Zorg dus voor goede gordijnen die het buitenlicht tegenhouden
• Verwijder alle digitale apparaten die te dicht bij je bed staan
• Zorg voor een opgeruimde slaapkamer: rommel dus opruimen
• Zorg voor een goede temperatuur: ideaal is rond de 18 graden. Je moet absoluut niet oververhit raken
• Gebruik één uur (het liefst twee uur) voor het slapengaan geen elektronische apparaten meer
• Masseer vlak voor het slapengaan je benen of neem een warm bad of warme douche
• Probeer te slapen met een kussen tussen je benen. Dit kan voorkomen dat je zenuwen samendrukken en symptomen veroorzaken.
• Bekijk eens goed je kussen en matras. Als ze oud en klonterig zijn, is het misschien tijd deze eens te vervangen. Daarnaast loont het om te investeren in comfortabel beddengoed en nachtkleding.
• Probeer een natuurlijk slaapritme te creëren: elke avond op hetzelfde tijdstip naar bed en elke ochtend op hetzelfde tijdstip opstaan.

Bronnen:

• Harvard Health Publishing | Trusted advice for a healthier life

1. https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/what-to-do-about-restless-legs-syndrome

Geüpdatet door Tim Vroemen op 12-11-2025